Ars Humanitas
  • Home 🡓
    • Historia
    • Epoki literackie
    • Gramatyka
    • Teoria j. polskiego >
      • Akt komunikacji językowej
      • Pochodzenie j. polskiego
      • Historia j. polskiego
    • Rodzaje i gatunki literackie
    • Antyk Grecki >
      • Iliada
      • Odyseja
      • Król Edyp
      • Antygona
    • Antyk Rzymski
    • Stary Testament >
      • Historia Izaaka i Abrahama
      • Księga Hioba
      • Księga Koheleta
      • Pieśń nad Pieśniami
      • Psalmy
    • Średniowiecze >
      • Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią
      • Lament świętokrzyski
      • Wielki Testament
      • Filozofia - Sredniowiecze
      • Bogurodzica
      • Kronika Polska
      • Pieśń o Rolandzie
      • Dzieje Tristana i Izoldy
      • Legenda o św. Aleksym
    • Renesans >
      • Kochanowski >
        • Treny
        • Pieśni
        • Fraszki
      • Szekspir >
        • Makbet
    • Romantyzm >
      • Faust Goethego
      • Adam Mickiewicz
    • Pozytywizm >
      • Henryk Sienkiewicz >
        • Potop
  • O nas

Antyczna Grecja

  • Tło historyczne
  • Pojęcia
  • Teksty z epoki
<
>
  • Kultura grecka była wyraźnie odrębna i mieszkańcy Płw. Peloponeskiego mieli poczucie wspólnoty (panhelleńskiej)
  • Zycie toczyło się w niepodległych od siebie polis, czyli miastach-państwach - małe organizmy polityczne wokół pojedyńczego ośrodka miejskiego. Władza w takim państewku należała do obywateli, czyli dorosłych mężczyzn.
  • W niektórych poleis panował słynny ustrój demokracji (gr. demos - lud; kratos - władza), cyzli rządów ludu. Przyczyniało się to do identyfikowania się obywateli z własną polis i udziału społeczeństwa w zarządzaniu ją.
  • Najlepszym przykładem demokracji były Ateny - złoty wiek w tym mieście nastąpił w V w. p.n.e., kiedy tworzyli najwybitniejsi artyści, dramatopisarze, poeci i filozofowie.
  • Najsłynniejsze szkoły - Akademia Platona i Likejon Arystotelesa​.
  • Istotną częścią kultury i państwa greckiego stanowił teatr, gdyż kształtował on w widzach postawy obywatelskie oraz kultywował religię powszechną dla całej Hellady. 
  • Teatr grecki wywodził się z uroczystości religijnych ku czci Dionizosa (Dionizje), które początkowo były wykonywane przez chór i przodownika chóru (koryfeusza). Te uroczystości dzieliły się na Wielkie i Małe. Dionizje Wielkie, czyli miejskie, obchodzono na przełomie marca i kwietnia, a Dionizje Małe, czyli wiejskie, obchodzono na przełomie grudnia i stycznia.
  • Pierwszego aktora dodał Tespis bądź Ajschylos (istnieją dwie teorie). Od tego momentu mówimy o początku dramatu.
  • W teatrze Tespisa, aktor opowiadał o tym, co działo się poza sceną, a chór opisywał, jakie uczucia wzbudzały te wiadomości.
  • Od V w. p.n.e., Wielkie Dionizje przekształcają się w turnieje tragiczne, na które twórcy przygotowywali swoją tetralogię (cykl czterech tragedii).
  • Hamartia - nieświadomy błąd, który prowadzi do katastrofy
  • Hybris - pycha oraz brawura bohatera, nadmierna ufność w własne wartości.
  • Tragizm - starcie podobnych wartości moralnych, przez co bohater działający w imieniu swoich wartości, skazany jest na klęskę.
  • Fatum - w tragedii antycznej przeznaczenie, los bohatera, którego nawet bogowie nie chcą zmienić.
  • Wina tragiczna - nieświadoma , ale obiektywna wina bohatera.
  • Zasada trzech jedności - przestrzegana w antycznej tragedii greckiej zasada jedności miejsca, czasu i akcji. Najczęściej akcja rozgrywała się w jednym miejscu, w czasie jednej doby i sprowadzała się do jednego wątku.
  • Epos - ukształtowany przez Homera gatunek epiki. Charakteryzuje się dłuższym poetyckim tekstem
  • Retardacja - opóźnienia w toku akcji utworu. Swoista reklama w antycznych utworach np. w Iliadzie.
  • Ironia tragiczna - bohater błędnie według siebie postępuje słusznie, co jednak prowadzi do tragedii.
  • Panteizm - pogląd utożsamiający wszechświat z Bogiem lub bogami.
  • Kalokagatia - w kulturze greckiej przekonanie, iż człowiek powinien łączyć w sobie piękno duchowe z cielesnym. Idea ta ukształtowała starożytne koncepcje wychowawcze, by harmonijnie rozwijać sferę fizyczną oraz duchową.
  • Kosmogonia - całość wyobrażeń o pochodzeniu świata.
  • Profetyzm - prorokowanie i wróżenie przyszłości.
  • Heksametr - rytm wierszu, który wykorzystuje długość sylab. Wiersz polega na odpowiednim ułożeniu wyrazów, aby uzyskać dany rytm np. rytm galopu, jak u Wergiliusza: “quadrupedante putrem sonitu quatit ungula campum”.
  • Stopy metryczne - odpowiednie zestawienie sylab
  • Typy mitów:
    • Mit kosmogoniczny - wybrażenie o początku świata,
    • Mit eschatologiczny - mit na temat ostatecznego przeznaczenia i losach pośmiertnych ludzi oraz świata,
    • Mity antropogeniczne - mity na temat powstania człowieka.
​
  • Teatr grecki
    • Parodos - wejście chóru.
    • Eksodos - wyjście chóru.
    • Proskenion - zwyżenie, gdzie grali aktorzy.
    • Orchestra - miejsce, gdzie śpiewał chór.
    • Stasimon - pieśń chóru, opisująca sytuację, emocje lub mówiąca o prawdzie uniwersalnej.
    • Epejzod - scena, epizod w sztuce.
    • Prolog - wprowadzenie do akcji.
    • Dytyramb - hymn pochwalny na część Dionizosa, śpiewany podczas Dionizji przez chór pod przewodnictwem koryfeusza. Z dialogu koryfeusza z chórem zrodziły się formy dramatyczne: komedia i tragedia.
    • Komedia - gatunek dramatu obejmujący utwory  o pogodnej, często zabawnej tematyce, w których losy bohaterą zmierzają do szczęśliwego końca.
    • Tragedia - podstawowy gatunek dramat. Powstał w starożytnej Grecji z obrzędów religijnych. Obejmuje utwory utrzymane w poważnym tonie, pokazujące bohatera usiłującego uniknąć swego przeznaczenia lub uwikłanego w konflikt równorzędnych racji.
    • Katharsis - (gr. oczyszczenie) doznanie, które polega na intensywnym przeżyciu litości i trwogi jednocześnie.
Obraz
  • Retoryka
    • Inventio - określenie tematu, zebranie materiału do tematu.
    • Dispositio - ułożenie logicznej wypowiedzi, uwzględniając środki wpływające na odbiorcę.
    • Elocutio - stylistyka wypowiedzi z uwzględnieniem zasady decorum.
    • Memoria - pamięciowe opanowanie wypowiedzi.
    • Pronuntatio - technika wygłaszania.
    • Teza - opowiedzenie stanowiska w konkretnej sprawie. Przeciwieństwo hipotezy.
    • Hipoteza - stwierdzenie, które nie ma jednoznacznego stanowiska w jakiejś sprawie.
  • Argument - wypowiedzenie dowodzące słuszność tezy.
    • Rodzaje argumentów:
    • logiczne - polega na formułowaniu ogólnego wniosku na podstawie informacji.
    • rzeczowe - opierające się na konkretnych informacjach: faktach, cytatach, autorytetach.
    • odwołujące się do emocji - sprawiają w odbiorcy wrażenie pozytywne np. aprobatę lub negatywną np. niechęć lub dezaprobatę​.
  • Sofista - wędrowny nauczyciel wymowy i argumentacji (retoryki), który przygotowywał np. młodych Ateńczyków do działalności publicznej.

ILIADA

Chmury

Król Edyp

Antygona

Mitologia Grecka

Powered by Create your own unique website with customizable templates.
  • Home 🡓
    • Historia
    • Epoki literackie
    • Gramatyka
    • Teoria j. polskiego >
      • Akt komunikacji językowej
      • Pochodzenie j. polskiego
      • Historia j. polskiego
    • Rodzaje i gatunki literackie
    • Antyk Grecki >
      • Iliada
      • Odyseja
      • Król Edyp
      • Antygona
    • Antyk Rzymski
    • Stary Testament >
      • Historia Izaaka i Abrahama
      • Księga Hioba
      • Księga Koheleta
      • Pieśń nad Pieśniami
      • Psalmy
    • Średniowiecze >
      • Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią
      • Lament świętokrzyski
      • Wielki Testament
      • Filozofia - Sredniowiecze
      • Bogurodzica
      • Kronika Polska
      • Pieśń o Rolandzie
      • Dzieje Tristana i Izoldy
      • Legenda o św. Aleksym
    • Renesans >
      • Kochanowski >
        • Treny
        • Pieśni
        • Fraszki
      • Szekspir >
        • Makbet
    • Romantyzm >
      • Faust Goethego
      • Adam Mickiewicz
    • Pozytywizm >
      • Henryk Sienkiewicz >
        • Potop
  • O nas