- Kultura grecka była wyraźnie odrębna i mieszkańcy Płw. Peloponeskiego mieli poczucie wspólnoty (panhelleńskiej)
- Zycie toczyło się w niepodległych od siebie polis, czyli miastach-państwach - małe organizmy polityczne wokół pojedyńczego ośrodka miejskiego. Władza w takim państewku należała do obywateli, czyli dorosłych mężczyzn.
- W niektórych poleis panował słynny ustrój demokracji (gr. demos - lud; kratos - władza), cyzli rządów ludu. Przyczyniało się to do identyfikowania się obywateli z własną polis i udziału społeczeństwa w zarządzaniu ją.
- Najlepszym przykładem demokracji były Ateny - złoty wiek w tym mieście nastąpił w V w. p.n.e., kiedy tworzyli najwybitniejsi artyści, dramatopisarze, poeci i filozofowie.
- Najsłynniejsze szkoły - Akademia Platona i Likejon Arystotelesa.
- Istotną częścią kultury i państwa greckiego stanowił teatr, gdyż kształtował on w widzach postawy obywatelskie oraz kultywował religię powszechną dla całej Hellady.
- Teatr grecki wywodził się z uroczystości religijnych ku czci Dionizosa (Dionizje), które początkowo były wykonywane przez chór i przodownika chóru (koryfeusza). Te uroczystości dzieliły się na Wielkie i Małe. Dionizje Wielkie, czyli miejskie, obchodzono na przełomie marca i kwietnia, a Dionizje Małe, czyli wiejskie, obchodzono na przełomie grudnia i stycznia.
- Pierwszego aktora dodał Tespis bądź Ajschylos (istnieją dwie teorie). Od tego momentu mówimy o początku dramatu.
- W teatrze Tespisa, aktor opowiadał o tym, co działo się poza sceną, a chór opisywał, jakie uczucia wzbudzały te wiadomości.
- Od V w. p.n.e., Wielkie Dionizje przekształcają się w turnieje tragiczne, na które twórcy przygotowywali swoją tetralogię (cykl czterech tragedii).
- Hamartia - nieświadomy błąd, który prowadzi do katastrofy
- Hybris - pycha oraz brawura bohatera, nadmierna ufność w własne wartości.
- Tragizm - starcie podobnych wartości moralnych, przez co bohater działający w imieniu swoich wartości, skazany jest na klęskę.
- Fatum - w tragedii antycznej przeznaczenie, los bohatera, którego nawet bogowie nie chcą zmienić.
- Wina tragiczna - nieświadoma , ale obiektywna wina bohatera.
- Zasada trzech jedności - przestrzegana w antycznej tragedii greckiej zasada jedności miejsca, czasu i akcji. Najczęściej akcja rozgrywała się w jednym miejscu, w czasie jednej doby i sprowadzała się do jednego wątku.
- Epos - ukształtowany przez Homera gatunek epiki. Charakteryzuje się dłuższym poetyckim tekstem
- Retardacja - opóźnienia w toku akcji utworu. Swoista reklama w antycznych utworach np. w Iliadzie.
- Ironia tragiczna - bohater błędnie według siebie postępuje słusznie, co jednak prowadzi do tragedii.
- Panteizm - pogląd utożsamiający wszechświat z Bogiem lub bogami.
- Kalokagatia - w kulturze greckiej przekonanie, iż człowiek powinien łączyć w sobie piękno duchowe z cielesnym. Idea ta ukształtowała starożytne koncepcje wychowawcze, by harmonijnie rozwijać sferę fizyczną oraz duchową.
- Kosmogonia - całość wyobrażeń o pochodzeniu świata.
- Profetyzm - prorokowanie i wróżenie przyszłości.
- Heksametr - rytm wierszu, który wykorzystuje długość sylab. Wiersz polega na odpowiednim ułożeniu wyrazów, aby uzyskać dany rytm np. rytm galopu, jak u Wergiliusza: “quadrupedante putrem sonitu quatit ungula campum”.
- Stopy metryczne - odpowiednie zestawienie sylab
- Typy mitów:
- Mit kosmogoniczny - wybrażenie o początku świata,
- Mit eschatologiczny - mit na temat ostatecznego przeznaczenia i losach pośmiertnych ludzi oraz świata,
- Mity antropogeniczne - mity na temat powstania człowieka.
- Teatr grecki
- Parodos - wejście chóru.
- Eksodos - wyjście chóru.
- Proskenion - zwyżenie, gdzie grali aktorzy.
- Orchestra - miejsce, gdzie śpiewał chór.
- Stasimon - pieśń chóru, opisująca sytuację, emocje lub mówiąca o prawdzie uniwersalnej.
- Epejzod - scena, epizod w sztuce.
- Prolog - wprowadzenie do akcji.
- Dytyramb - hymn pochwalny na część Dionizosa, śpiewany podczas Dionizji przez chór pod przewodnictwem koryfeusza. Z dialogu koryfeusza z chórem zrodziły się formy dramatyczne: komedia i tragedia.
- Komedia - gatunek dramatu obejmujący utwory o pogodnej, często zabawnej tematyce, w których losy bohaterą zmierzają do szczęśliwego końca.
- Tragedia - podstawowy gatunek dramat. Powstał w starożytnej Grecji z obrzędów religijnych. Obejmuje utwory utrzymane w poważnym tonie, pokazujące bohatera usiłującego uniknąć swego przeznaczenia lub uwikłanego w konflikt równorzędnych racji.
- Katharsis - (gr. oczyszczenie) doznanie, które polega na intensywnym przeżyciu litości i trwogi jednocześnie.
- Retoryka
- Inventio - określenie tematu, zebranie materiału do tematu.
- Dispositio - ułożenie logicznej wypowiedzi, uwzględniając środki wpływające na odbiorcę.
- Elocutio - stylistyka wypowiedzi z uwzględnieniem zasady decorum.
- Memoria - pamięciowe opanowanie wypowiedzi.
- Pronuntatio - technika wygłaszania.
- Teza - opowiedzenie stanowiska w konkretnej sprawie. Przeciwieństwo hipotezy.
- Hipoteza - stwierdzenie, które nie ma jednoznacznego stanowiska w jakiejś sprawie.
- Argument - wypowiedzenie dowodzące słuszność tezy.
- Rodzaje argumentów:
- logiczne - polega na formułowaniu ogólnego wniosku na podstawie informacji.
- rzeczowe - opierające się na konkretnych informacjach: faktach, cytatach, autorytetach.
- odwołujące się do emocji - sprawiają w odbiorcy wrażenie pozytywne np. aprobatę lub negatywną np. niechęć lub dezaprobatę.
- Sofista - wędrowny nauczyciel wymowy i argumentacji (retoryki), który przygotowywał np. młodych Ateńczyków do działalności publicznej.
