-
Treść w skrócie
-
Geneza
-
Interpretacja
-
Bohaterowie
<
>
- Spotkanie czarownic na otwartym polu wśród błyskawic i grzmotów - plan aby spotkać Makbeta.
- Rozmowa króla Duncana z Malcomem, Rossem i Lenoxem - chwalenie waleczności i lojalności Makbeta.
- Spotkanie czarownic z głównym bohaterem i Banquem - obwieszczenie pierwszego thanem Glamis, Cawdoru i przyszłym królem a drugiego - założycielem nowego rodu królewskiego.
- Rozterka Makbeta - decyzja, aby samemu nie przyspieszać losu.
Jeśli chce los mój, abym królem został,
Bez mej pomocy los zrobi mnie królem.
- Makbet, scena III
Bez mej pomocy los zrobi mnie królem.
- Makbet, scena III
- Rozmowa głównego bohatera i Banqua z królem - ustalenie odwiedzin Duncana u Makbeta.
- Spotkanie tytułowego bohatera ze swoją żoną - Lady Makbet kusi męża przyspieszeniem losu i koroną.
- Zwątpienie Makbeta w słuszność zabicia króla Duncana, wyrzuty sumienia.
Dalszego kroku w sprawie tej nie zrobim.
Tyle niedawno zlał na mnie honorów;
Na złotąm chwałę u ludzi zarobił,
Chciałbym ją w całej dziś świetności nosić,
A nie tak prędko z pogardą odrzucać.
- Makbet, scena VII
Tyle niedawno zlał na mnie honorów;
Na złotąm chwałę u ludzi zarobił,
Chciałbym ją w całej dziś świetności nosić,
A nie tak prędko z pogardą odrzucać.
- Makbet, scena VII
- Lady rozbudza w swoim mężu ambicję i „męstwo” - Makbet zgadza się na zamordowanie króla.
- Bodźcem do napisania „Makbeta” najprawdopodobniej była zmiana dynastyczna w Anglii w 1603 roku, kiedy to James Charles Stuart przejął tron po królowej Elżbiecie I Tudor.
- Bohaterowie dramatu są wzorowani na postaciach historycznych - np. główny bohater, Makbet, wzorowany jest na historycznym królu Szkocji, Makbecie (Mac Bethad mac Findlaích).
Relacja między małżonkami (Makbet i Lady Makbet)
Lady Makbet ma bardzo silny wpływ na działanie swego męża – potrafi w nim najpierw rozbudzić pragnienie korony, a potem umiejętnie tłumi jego wyrzuty sumienia. Z dialogu wynika jednak, że czyni tak z miłości do swego męża - pragnie jedynie spełnić jego marzenia, choć czyni to z coraz bardziej narastającą obsesją.
Makbet na samym początku utworu czuje afekt do swojej małżonki - na uczcie zwraca się do niej nawet słowami „Napominaczko słodka!”. Później zaczyna ją jednak traktować instrumentalnie. Szczególnie to widać gdy, po samobójstwie swojej lady, stwierdza zupełnie bez żalu, iż „Później jej trochę należało umrzeć”.
Makbet na samym początku utworu czuje afekt do swojej małżonki - na uczcie zwraca się do niej nawet słowami „Napominaczko słodka!”. Później zaczyna ją jednak traktować instrumentalnie. Szczególnie to widać gdy, po samobójstwie swojej lady, stwierdza zupełnie bez żalu, iż „Później jej trochę należało umrzeć”.
Makbeta gry z losem
Value |
AKT I, SC. I – AKT I, SC. III |
AKT I, SC. IV – AKT II, SC. III |
AKT II, SC. IV – AKT III, SC. IV |
AKT III, SC. IV – AKT V. SC. VIII |
CHARAKTERYSTYKA SYTUACJI |
Spotkanie czarownic przez Makbeta i Banqua. |
Pierwszy etap otwierający dalsze niehonorowe czyny Makbeta. |
Makbet utwierdza swoją pozycję jako król i usuwa wrogów wewnętrznych. |
Apogeum szaleństwa Makbeta i upadek. |
DECYZJE BOHATERA I ICH UWARUNKOWANIA |
Makbet decyduje zdać się na los, nie czynić nic, aby doprowadzić do swojej koronacji. |
Makbet podejmuje myśl, żeby przyspieszyć działanie losu – decyduje, że musi usunąć Malcoma po tym jak dowiaduje się, że ten jest pierwszy w linii do tronu. Na skutek przekonywań żony, Makbet decyduje się również zamordować króla, a potem także jego szambelanów aby uniknąć oskarżeń. |
Nasłanie morderców na Banqua, aby usunąć zagrożenie utraty linii tronu dla swych przyszłych synów. Organizuje ucztę w swoim pałacu. Zjawia się na niej i straszy go duch Banqua, lecz Makbet urąga mu – czyni tak, aby pobudzić w sobie męstwo. Przyciąga natomiast na siebie uwagę ucztujących, którzy obawiają się o zdrowie króla. |
Makbet ponownie stara się spotkać z czarownicami – gdy je znajduje, prosi o nowe proroctwa, gdyż chce poznać dalszy bieg swego losu. Uzyskawszy przepowiednię z pozoru dającą mu niezniszczalność, nakazuje zamordować rodzinę Macduffa. Król stawia potem czoło wrogim sobie wojskom, ufny w swą siłę i w uzyskane od czarownic zapewnienie. |
STOSUNEK DO LOSU |
Makbet twierdzi, że „Jeśli chce los mój, abym królem został, bez mej pomocy los zrobi mnie królem.” |
Makbet decyduje się przyspieszyć działanie losu przez własne czyny. |
Urąga losowi i sprzeciwia się mu: „W kielich pokoju mego gorycz wlałem (…) żeby ich zrobić królami? Królami Banqua nasienie? Nigdy! Raczej, losie, wejdź ze raną w szranki do walki na zabój!” |
Korzysta z losu instrumentalnie – stara się poznać dalszy jego bieg dzięki czarownicą. Otrzymawszy zapewnienie, że „Makbeta człowiek, którego rodziła kobieta, nie zdoła zabić”, nie boi się żadnego niebezpieczeństwa – nadużywa więc siłę proroctwa. |
EFEKTY DZIAŁAŃ BOHATERA |
Spotkanie z czarownicami doprowadza do zasiania metaforycznego ziarna szkodliwej ambicji w Makbecie. |
Król Duncan umiera z ręki Makbeta, co powoduje rozpacz byłych podwładnych króla. Otwiera to dla Makbeta drogę do koronacji, lecz jednocześnie sprawia, że nie ma już odwrotu ze złej ścieżki. |
Makbet przyczynia się do zabójstwa Banqua, co zaprowadza później Makbeta do dalszych zbrodni i szaleństwa. Przez swoje zachowanie na uczcie powoduje wątpliwości u podwładnych. |
Bohater sprowadza na siebie zgubną dumę i mniemanie o swej sile. Doprowadza to do jego śmierci, którą zadaje mu Macduff (który został porodzony przy pomocy cesarskiego cięcia). |
Makbet
- Zewnętrzna twarz
- Po śmierci króla, udaje zrozpaczonego.
- Po koronacji, Makbet kreuje się na prawego króla, który otrzymał swój tytuł ze słusznej racji.
- Udaje opanowanie, wewnętrzny spokój.
- Wewnętrzna twarz
- Za wszelką cenę stara się zamaskować swój udział w morderstwie króla Duncana, przez co planuje kolejne morderstwa niepewnych ludzi.
- Doznaje strasznych wizji, np. ducha Banqua.
- Utrzymuje kontakt z wiedźmami i korzysta z ich piekielnych usług.
- Ma chorobliwą ambicję by stać się królem i zapewnić sobie linię tronu.
- Opinie innych o Makbecie
- Malcom i Donalbain od początku podejrzewają podstęp ze strony Makbeta – uciekają z jego zamku przy pierwszej sposobności.
- Banquo ma lekkie podejrzenia, czy Makbet czasem nie użył drastycznych środków, aby osiągnąć swój cel.
- Młody Siward przy pojedynku twierdzi, że od imienia Makbeta nie ma dla niego nienawistniejszego.
Lady Makbet
- Zewnętrzna twarz
- Kobieta wrażliwa, która nawet mdleje przy strasznych wydarzeniach (np. śmierci króla Duncana).
- Życzliwa do innych, dworna – mówi do króla Duncana „Sługi twe, królu, swój dom, swoje mienie i siebie samych mają jak depozyt, gotowi zawsze, na pierwszy twój rozkaz, rachunek złożyć i własność twą zwrócić.”
- Wewnętrzna twarz
- Jest początkowo kobietą opanowaną i bardzo stanowczą, pełną ambicji.
- Pociąga męża do zbrodni, ponieważ go kocha i pragnie spełnić jego marzenia. Staje się to jednak dla niej wręcz obsesyjne.
- W pewnym momencie zaczyna tracić kontrolę nad sobą z powodu nasilających się wyrzutów sumienia – popełnia samobójstwo.
Kruk nawet ochrypł, który pod me blanki
Kracze fatalne przybycie Duncana.
Duchy, morderczych towarzysze myśli,
Do mnie tu! duszę moją odniewieśćcie,
A najczarniejszym jadem okrucieństwa
Od stóp do głowy napełńcie mnie całą!
Kracze fatalne przybycie Duncana.
Duchy, morderczych towarzysze myśli,
Do mnie tu! duszę moją odniewieśćcie,
A najczarniejszym jadem okrucieństwa
Od stóp do głowy napełńcie mnie całą!
Opinie innych o Lady Makbet
- Początkowo uważają ją za taką, za jaką się kreowała – za czułą, słabą i uległą. (cyt. Macduffa) „O pani, czułe twoje serce nie jest do takiej stworzone boleści. W kobiety ucho takie słowo rzucić, jest to ją zabić!”
- Później widzą w niej zbrodniarkę „Nie doktora teraz, ale jej trzeba raczej spowiednika.”