• Tło historyczne
  • Pojęcia
  • Teksty z epoki
  • W dziełach
<
>
  • Ramy czasowe w Europie [1789 - wielka rewolucja francuska, 1848 - wiosna ludów].
    • 1815: kongres wiedeński.
  • Ramy czasowe w Polsce  [1822 - wydanie „Ballad i romansów”, 1863 - powstanie styczniowe].
    • 1795: III rozbiór Polski, utrata niepodległości.
    • 1815: utworzenie Królestwa Polskiego​.
  • ​​Frenezja (entuzjazm, żywiołowość) romantyczna - skłonność do przesycania przedstawianych wydarzeń i opisów 
Filozofia
  • Zanegowanie oświeceniowego empiryzmu i racjonalizmu.
  • Świat posiada wymiar metafizyczny - posiada przyczynę do swojego istnienia i cel, do którego podąża.
  • Świat można poznać nie rozumem, lecz uczuciem intuicji.
  • Prowidencjalizm - koncepcja historiozoficzna zakładająca, że nad losami świata, narodów i jednostek czuwa Boża opatrzność (człowiek posiada wolną wolę, lecz gdy jego czyny przekroczą pewną granicę zła następuje ingerencja Boga).
  • Idealizm - ważniejszy jest świat duchowy aniżeli materialny.
  • Mesjanizm (polski) - koncepcja historiozoficzna (propagowana zwłaszcza przez A. Mickiewicza) zakładająca, że Polacy, dzięki męczeństwu w postaci cierpienia wobec działań zaborców, będą przyczyną zbawienia ludzkości.
    • Polska jest nowym narodem wybranym.
    • Związany z milenaryzmem. W niedługim czasie, po okresie klęsk i katastrof, nastanie Boże panowanie na ziemi.
  • Millenaryzm - pogląd religijny, który zakłada nadejście tysiącletniego (mille - tysiąc) panowania Królestwa Bożego.
    • Po okresie katastrof (np. rewolucji) nadchodzi okres zbawienia i szczęśliwości na ziemi.
 → Georg Wilhelm Friedrich Hegel
  • Przedstawiciel idealizmu.
  • Zakładał, że dzieje świata to logiczny proces, który prowadzi do coraz lepszych form organizacji społecznej i większej wolności człowieka.
  • Wojny i rewolucje są elementem koniecznym do rozwoju cywilizacji.
  • Przemiany historyczne są procesem dialektycznym - składają się z trzech etapów (heglowska triada):
    • Pewien stan rzeczy: teza.
    • Negacja tego stanu rzeczy: antyteza.
    • Z konfliktu wyłania się element pozytywny godzący dawne przeciwieństwa: synteza.
    • Po pewnym czasie synteza staje się tezą, ponownie wymagającej zmiany.
→ Johann Gottlieb Fichte
  • Sensem człowieka jest działanie w wolności, a więc bierność należy uznać za zło - filozofia czynu.
Literatura
 → Niesceniczność
  • Dzieło, jak większość dramatów romantycznych, jest niesceniczne, co oznacza, że występują trudności inscenizacyjne związane z:
  • przedstawieniem niektórych scen (np. przemiana Mefistofelesa z psa w knura w Fauście).
  • długością sztuki.
 → Mityczne myślenie
  • W poszukiwaniach sensu życia i przestrzeni poza-realnej, romantycy zwrócili się do mitów.
  • Według myśli tej epoki, mity to symboliczne opowieści o prawdach najgłębszych i uniwersalnych poznawanych w sposób intuicyjny.
  • Romantycy odkryli, że obok mitologii antycznej istnieją także równie rozbudowane mitologie innych ludów europejskich, np. Celtów i Germanów.
 → Synkretyzm rodzajowy
  • W utworze występuje mieszanka liryki (elementy liryczne w monologach), epiki (bohaterowie opowiadają o swojej przeszłości) i dramatu.
 → Złamanie zasady trzech jedności
  • Brak jedności czasu, miejsca i akcji – np. w ​Fauście są trzy, diametralnie różne miejsca akcji utworu: prolog na scenie, prolog w niebie i miejscowość we właściwym utworze.
 → Złamanie zasady decorum
  • Nie wszyscy bohaterowie są ważni i znani (nie królowie, herosi lecz prosty lud, np. Małgorzata i 'wesołe bractwo' w Fauście).
  • Występowanie postaci fantastycznych.
  • Sceny bójek, zabójstw.
  • Wykorzystywanie języka potocznego.
  • Miejsce akcji często jest w miejscach spotkań nizin społecznych (np. piwnica).
 → Ludowość
  • Fascynacja naturą i jej tajemniczością.
  • Przypisanie naturze siły sprawczej.
  • Elementy ludowych obrzędów, wierzeń; kontakt z siłą nadprzyrodzoną.
Malarstwo
  • ​Ważniejsze od rysunku są barwa i ekspresja.
  • Podkreślanie dramatyzmu wydarzeń, niepokoju.
  • Eksponowanie namiętności i emocji targającymi bohaterami.
  • Fascynacja naturą i jej tajemniczością - popularność pejzaży.
  • Malarstwo historyczne - wykorzystywanie wątków i motywów z odległych epok, np. ze średniowiecza; fascynacja gotykiem.
  • Zainteresowanie walką narodów o wolność [np. Eugène Delacroix, Wolność wiodąca lud na barykady].